De eerste Circulaire Textiel Hub van Nederland moet het textieloverschot verkleinen

De gemiddelde Nederlander ontdoet zich jaarlijks van circa vijftien kilo textiel. Omgerekend zijn dat ongeveer zestig T-shirts, of vijftien flinke tafelkleden. Met zulke aantallen kun je rustig spreken van een textieloverschot: er wordt veel meer textiel gekocht en weggegooid dan nodig. De omvang van het probleem is in het dagelijks leven echter niet zo merkbaar, omdat het meeste textiel snel uit zicht verdwijnt. Elk jaar wordt in Nederland 150 miljoen kilo textiel als restafval vernietigd. 100 miljoen kilo wordt ingezameld in textielbakken. Een deel daarvan komt in Nederlandse tweedehandswinkels te hangen, maar het meeste gaat de grens over, om gerecycled of doorverkocht te worden in het buitenland.

De duizenden kleren die dagelijks over de sorteertafels gaan, het vrachtverkeer, de CO2-uitstoot. De directeur van het Nederlandse inzamel- en sorteerbedrijf TexNed, wordt regelmatig met zijn neus op de feiten gedrukt. Ze zien waar het klimaat naartoe gaat. Het moet anders. In deze business betekent dat: lokaler gaan werken, export verminderen en het probleem zichtbaar maken in Nederland, waardoor ze meer geneigd zijn om zaken anders aan te pakken. Precies dat is het plan voor de eerste Circulaire Textiel Hub van Nederland, die TexNed in 2021 heeft geopend in Rotterdam.

Sorteren, schoonmaken, versnijden, verkopen

De Circulaire Textiel Hub is in een loods van drieduizend vierkante meter in de Rotterdamse Waalhaven. Het grootste deel van de loods is gewijd aan textielsortering. Hier komen acht sorteertafels voor textiel en twee voor schoenen, waar jaarlijks twee miljoen kilo textiel kan worden onderverdeeld in twintig verschillende soorten. Dat wordt gedaan door een team van mensen met een afstand tot de reguliere arbeidsmarkt. Dat zij hier terecht kunnen, is het resultaat van een nauwe samenwerking tussen TexNed en de Gemeente Rotterdam.

Een deel van het textiel reist door naar de fijnsortering in Ridderkerk, waar het verder wordt uitgesplitst in vierhonderd soorten. Een ander deel van het textiel blijft in de Circulaire Textiel Hub. Tijdens het sorteerproces worden hier onder meer de beste kledingstukken uit de textielstroom gehaald. Deze worden verkocht in een eigen winkel, die in een hoek van de loods moet komen. Het overgrote deel van de kleding die ze uitsorteren gaat naar Oost-Europa, maar ze willen deze steeds meer in Nederland houden. Vandaar de winkel. Bij het sorteren halen ze de beste items eruit en die verkopen ze hier.

Wat ook direct uit de textielstroom wordt geplukt: materiaal dat geschikt is om poetslappen van te snijden. Daarvoor gaat het textiel gewoonlijk naar fabrieken in Wit-Rusland, waarna de poetslappen weer terugkeren naar Nederland om hier verkocht te worden. Het is beter om liever zelf, hier in Nederland, poetslappen te gaan snijden. Ze hebben onderzocht of daar voldoende afzetmarkt voor is. Het animo is er zeker in de Rotterdamse haven. Ze hebben aanvragen voor trailers vol.

Kleine ingrepen

In de Circulaire Textiel Hub kunnen meer knelpunten in de sortering en verwerking van textiel worden opgelost. Neem bijvoorbeeld schoenen. Die komen vaak zanderig of met vlekken in de inzamelbakken terecht, waardoor ze minder aantrekkelijk zijn voor hergebruik. Veel schoenen gaan uiteindelijk voor B-kwaliteit door, alleen maar omdat ze een beetje vies zijn. Voor de Circulaire Textiel Hub werden er machines aangeschaft die sneakers en suède schoenen kunnen schoonmaken. Ze kwamen er als nieuw weer uit. De opgefriste schoenen kunnen direct worden verkocht in de winkel van de Circulaire Textiel Hub, waar een speciale schoenenwand is ingericht van twintig meter breed, of onder een hoger kwaliteitslabel worden verhandeld aan derden.

Nog een voorbeeld: een groot deel van het textiel wordt gewoonlijk doorverkocht aan inkopers in andere landen, voornamelijk in Oost-Europa of Afrika. Een deel van de kleding is echter niet over de grens te verkopen. Winterkleding van B-kwaliteit kun je echt nergens kwijt. Voor Oost-Europa is B-kwaliteit niet modieus genoeg, en voor Afrika is winterkleding te warm. Maar van winterkwaliteit kunnen we hier met een kleine ingreep wel zomerkwaliteit maken.

Dat gebeurt in het naaiatelier van de Circulaire Textiel Hub. Het atelier is opgericht in samenwerking met Makers Unite, de Amsterdamse sociale onderneming en duurzame textielstudio die kansen creëert voor nieuwkomers in Nederland. In het atelier kunnen van warme sweaters mouwloze tops worden gemaakt en worden lange broeken ingekort tot shorts. Daarnaast worden in het naaiatelier eigen designs gemaakt van geüpcycled textiel. Deze unieke stukken komen ook in de winkel te hangen, naast de tweedehands kleding die op de sorteertafels wordt geselecteerd.

Een reguliere winkelbeleving

De winkel moet een beleving bieden aan klanten vanuit de stad en elders in Nederland die ze naar de locatie in de Waalhaven trekt. De omvang van de winkel is al een beleving op zich. Voor de winkel is een kwart van de loods gereserveerd, zo’n zevenhonderd vierkante meter. Er is heel veel te zien. Daarnaast biedt de Circulaire Textiel Hub extra services aan klanten. Zo kan het team van het naaiatelier kleding ter plaatse repareren of aanpassen waar nodig.

Verder moet de inrichting van de winkel zo veel mogelijk een ‘reguliere winkelervaring’ benaderen. Er wordt daarin bewust gezocht naar het onderscheid met kringlopen, niet alleen door wat er wordt verkocht, maar ook door de manier waarop de kleding wordt gepresenteerd. Mensen die milieubewuster zijn worden hiervoor aangetrokken, mensen met een gemiddeld inkomen en er bewust voor kiezen om tweedehands te kopen. Die willen zij de beste kwaliteit bieden voor hun geld.

Leren van het sorteerproces

Naast de sorteerruimte, het naaiatelier en de winkel moet nog een beetje ruimte overblijven in de Circulaire Textiel Hub. Die wordt beschikbaar gesteld aan twee start-ups die werken aan op het vlak van textiel. Die start-ups mogen kosteloos gebruik maken van de faciliteiten en van de kennis en kunde die in de Circulaire Textiel Hub aanwezig zijn. Er zal worden gekeken of er op deze manier samen aan innovatie op textielgebied teweeg gebracht kan worden.

Ook andere mensen moeten worden geinformeerd over wat er in de Circulaire Textiel Hub gebeurt. De bedoeling is om klanten die in eerste instantie op de winkel afkomen, ook een kijkje te bieden in het sorteer- en verwerkingsproces van textiel. Samen met een marketingspecialist wordt er momenteel gekeken naar mogelijkheden om dat in te richten zonder dat er botsingen ontstaan tussen toeschouwers en rondrijdende heftrucks, en zonder dat werknemers zich bekeken voelen. Ze denken nog na over de beste manier om dit te doen, maar het is in elk geval de moeite waard om uit te voeren. Het is ook belangrijk dat mensen zien wat voor beweging er om hen heen plaatsvindt.