In Nederland zijn steeds meer daken bedekt met zonnepanelen. Het CBS geeft aan dat er op dit moment ongeveer 16 miljoen zonnepanelen in Nederland zijn. Op het eerste gezicht een groen en duurzaam initiatief. Maar wat gebeurt er met een zonnepaneel ná gebruik?
Sinds 2000 zijn er steeds meer consumenten en bedrijven die zonnepanelen aanschaffen. Deze zonnepanelen gaan gemiddeld 25 jaar mee. Dit houdt in dat er binnen nu en 10 jaar een groot aantal zonnepanelen aan vervanging toe is. Er wordt hard gezocht naar een duurzame oplossing voor de berg afgeschreven panelen die zo dreigt te ontstaan. Want het zou toch zonde zijn als al die CO2 besparing door het gebruik van zonnepanelen voor niets is geweest?
Circulaire zonnepanelen
De manier waarop de materialen worden hergebruikt is niet duurzaam op de lange termijn. Omdat de onderdelen van oude zonnepanelen worden gebruikt in andere industrieën gaan er grondstoffen verloren in de zonnepanelen sector zelf. Dit betekent dat er nieuwe grondstoffen moeten worden gewonnen voor nieuwe zonnepanelen. Als je bedenkt dat de materialen van zonnepanelen allemaal bronnen zijn die op kunnen raken is er behoefte aan een circulaire oplossing. Zeker omdat het er nu naar uitziet dat er in de toekomst alleen maar méér zonnepanelen bijkomen.
Voordat er een hele generatie zonnepanelen wordt afgeschreven en gerecycled wordt moet er een duurzame oplossing komen. Het moet financieel aantrekkelijk worden om zonnepanelen volledig circulair te maken om zo verlies aan grondstoffen te voorkomen. Zo houden alle onderdelen hun waarde en zijn er geen nieuwe grondstoffen nodig voor de productie van nieuwe panelen. Op deze manier zijn zonnepanelen ook na gebruik duurzaam en blijft de CO-uitstoot van dit product laag. Aan het einde van de rit kan je dan zeggen dat de panelen op jouw dak over de gehele levensloop duurzaam zijn!
Zonnepanelen recyclen in Nederland
Opgebruikte zonnepanelen in Nederland worden gezien als elektronisch afval. En net als bij al het andere elektronische afval hebben leveranciers en producenten van zonnepanelen een verplichting om de afgedankte panelen in te nemen. Zo heeft First Solar, een van de grootste leveranciers van zonnepanelen in Europa, een apart fonds opgericht om recycling te financieren. Bij elk verkochte paneel wordt er geld in dit fonds gestopt zodat de materialen aan het einde van hun leven kunnen worden gerecycled. Klinkt als een goed begin toch?
Er wordt dus verplicht gerecycled door producenten. In Frankrijk is fabriek Veolia al goed op weg. Deze fabriek is in staat om 90% van een oud zonnepaneel te recyclen. De panelen worden uit elkaar gehaald en de onderdelen worden gesorteerd. De losse onderdelen worden hergebruikt in verschillende industrieën. Zo begint glas aan een nieuw leven in de verpakkingsindustrie. Het metalen frame wordt hergebruikt in een aluminiumraffinaderij en het plastic als brandstof in cementfabrieken. Silicium, één van de belangrijkste onderdelen van een zonnepaneel, wordt hergebruikt in de kostbare metalensector. Maar er zijn onderdelen, waaronder de zonnecellen zelf, waar nog geen oplossing voor is.
Dat elektriciteit afkomstig van zonnepanelen beter is voor het milieu dan van een kolencentrale, is geen nieuws. Maar hoe recyclebaar is een zonnepaneel als het na twintig jaar is afgeschreven?
Bij negentig procent van de geproduceerde zonnepanelen is het belangrijkste onderdeel silicium. Silicium is gemaakt van zand, na zuurstof het meest voorkomende element op aarde. Daar hoeven ze zich dus geen zorgen over te maken. Verder bestaat een zonnecel uit metalen elektroden. Metaal is een stuk zeldzamer. We zoeken oplossingen om metaal te vervangen door koolstoflagen die net zo goed elektriciteit geleiden. Een nadeel aan metaal is dat het bescherming nodig heeft tegen oxidatie door lucht. Daarom zitten zonnecellen van een zonnepaneel tussen glasplaten. Glas bestaat voornamelijk uit de stof silica of siliciumdioxide, wat weer wordt gemaakt van zand.
Op dit moment komt wereldwijd ongeveer twee procent van alle elektriciteit van zonnepanelen. EWI wilt dit omhoog brengen naar vijftig procent. Dit kan, want elektriciteit van zonne-energie wordt steeds goedkoper en is op bepaalde plaatsen zelfs de goedkoopste vorm van bruikbare energie: een KWh geleverd door zonnepanelen die in Nederland staan, kost nu minder dan 8 cent. Door de enorm gestegen productie van zonnepanelen in China worden ze goedkoper.
Er wordt op dit moment veel primaire, fossiele bronnen gebruikt om bruikbare energie op te wekken. Die zijn niet circulair en raken op. Hernieuwbare bronnen, zoals zon en wind, zijn wel circulair. Daarnaast zijn zonnepanelen prima te recyclen. Op dit moment is het commercieel nog niet interessant. Toch zijn er veel initiatieven om recycling te ontwikkelen met gebruik van thermische, mechanische en chemische scheidingsmethodes. Dit zal de komende jaren groeien. Het wordt al op kleine schaal gedaan, bijvoorbeeld in Japan en Europa. Daarbij is een recyclingspercentage van 96 procent gehaald voor silicium zonnepanelen.
