Tijdens het gebruik zijn zonnepanelen en accu’s van elektrische auto’s een stuk duurzamer dan andere energiebronnen. Maar wat gebeurt ermee zodra ze kapot zijn? Kunnen ze ook op een duurzame manier worden opgeruimd?
De zonnepanelen worden nu nog voornamelijk verzameld, totdat het er genoeg zijn om te verwerken, zegt energie-expert Thijs ten Brinck. Hij is oprichter van energietransitie blog Wattisduurzaam. De oude zonnepanelen gaan nu pas kapot, dus het recyclingproces komt nu pas op gang.
Lijm losweken
Bij dat proces zijn er twee uitdagingen: het losweken van de lijmlagen tussen de zonnecellen, de glasplaat en het plastic dat vaak aan de achterkant zit, en het recyclen van de zonnecellen. De lijst van zonnepanelen is van aluminium, die is makkelijk los te maken en kan net als ander aluminium worden gerecycled. Ook het glas kan – zodra het eenmaal los is – via het normale proces worden gerecycled. Met het plastic kan dat helaas vaak niet, dat zal moeten worden verbrand.
De uitdaging
Dan komen we bij het moeilijke gedeelte: de zonnecellen. Die bestaan uit verschillende elementen, waaronder silicium, een mineraal dat ervoor zorgt dat het zonlicht wordt opgevangen en stroom wordt geproduceerd. Wil je silicium hergebruiken, dan moet je het scheiden van de andere stoffen. Daar zit die uitdaging, maar onmogelijk is het niet. In Frankrijk staat al een bedrijf die dat doet.
Volgens Ten Brinck is bij het ontwikkelen van de zonnepanelen niet goed over recyclen nagedacht. Bedrijven die nu nieuwe types zonnepanelen ontwikkelen, zien deze uitdaging wel. Zij denken na over het gebruik van een andere lijm, of helemaal geen lijm, zodat de onderdelen makkelijker uit elkaar kunnen worden gehaald.
Maar zijn zonnepanelen wel zo goed voor het klimaat als het zoveel gedoe is om de onderdelen te hergebruiken? Een zonnepaneel vervangt het verbranden van 40 kuub aardgas per jaar, en gaat 25 jaar of langer mee. Dus je voorkomt met zonnepanelen heel veel verbranding van fossiele brandstoffen.
Impact op het milieu
Helemaal zonder impact op het milieu is het inderdaad niet, dat is niets wat we doen. Op zijn website Wattisduurzaam.nl wordt beschreven dat de zonnepanelenindustrie naar verwachting nooit een afvalstroom zal genereren die ook maar in de buurt komt van de hoeveelheden die al decennia door de fossiele industrie worden geproduceerd.
Vuil productiewater van de oliewinning door de NAM storten ze bijvoorbeeld nabij de Duitse grens in Twente. Nederlandse kolencentrales en afvalverbrandingsinstallaties produceren jaarlijks miljoenen tonnen bodem- en vliegas. Ook dat materiaal wordt gestort of laagwaardig verwerkt in bijvoorbeeld beton.
Dat betekent niet dat er niet hoeft te worden nagedacht over een oplossing voor de kapotte zonnepanelen. De uitdaging is nu om het effect op het milieu en klimaat zo klein mogelijk te maken, door goede methoden te vinden voor de recycling. Het is voor de industrie nu nog interessant om nieuwe grondstoffen te gebruiken, maar die worden duurder, waardoor recyclen ook voor producenten aantrekkelijker wordt.
Elektrische auto’s
Ook het recycleproces van accu’s van elektrische auto’s staat nog in de kinderschoenen, zegt Auke Hoekstra. Hij is onderzoeker aan de Technische Universiteit Eindhoven en onder meer gespecialiseerd in (accu’s van) elektrische auto’s.
Het is belangrijk om te beseffen dat er nog maar weinig autobatterijen aan het eind van hun levensduur zijn. De accu’s gaan 15 tot 20 jaar mee en 15 jaar geleden werden er nog nauwelijks elektrische auto’s verkocht.
Vanuit de Europese Unie is het (deels) verplicht gesteld om accu’s te recyclen. Dat moet nu met minstens 50 procent van een accu gebeuren. In afwachting van het recyclen worden accu’s daarom vaak verzameld. Dat gebeurt wel bij Tesla. En van oude Nissan Leaf-batterijen is in de Johan Cruijff Arena een oplaadbare mega batterij gemaakt.
Wel is in laboratoria al bewezen dat ruim 95 procent van een dergelijke accu te recyclen is. Daarbij wordt een accu vermalen tot kleine deeltjes, die makkelijk op soort zijn te splitsen, zodat de oorspronkelijke materialen kunnen worden hergebruikt. Daarmee kunnen weer nieuwe accu’s worden gemaakt. Een voormalig technisch directeur (CTO) van Tesla ziet er ook brood in: die is al een bedrijf begonnen om de accu’s te recyclen.
